Τα ίχνη της φυλής του Μαύρου χοίρου
στον ελλαδικό χώρο φτάνουν μέχρι το 5.500 π.Χ.
Σιταγροί Δράμας
Ομηρική εποχή
Σπάρτη-Μέλανας Ζωμός
Διάδοση του Μαύρου Χοίρου
Περίοδος Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΧΟΙΡΟΥ
Ο Μαύρος Χοίρος είναι αρχαίος κάτοικος της Μεσογείου. Τα ίχνη της φυλής στον ελλαδικό χώρο εντοπίζονται περίπου το 5.500 π.Χ., σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα (οστά από οικόσιτο Μαύρο Χοίρο) που βρέθηκαν σε οικισμό στους Σιταγρούς Δράμας. Πιθανολογείται ότι είναι το πρώτο εκτρεφόμενο γουρούνι της Ευρώπης.
Σύμφωνα με το όνομά του, το χαρακτηριστικό χρώμα του τριχώματος της φυλής είναι συμπαγές μαύρο. Η εξημέρωσή του χάνεται στην ιστορία, όπου γίνονται αναφορές σε αρχαία κείμενα όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια.
Ο Όμηρος αναφέρει τον Εύμαιο, τον πιστό χοιροβοσκό του Οδυσσέα, που εξέτρεφε Μαύρους Χοίρους και έτρωγαν οι μνηστήρες της Πηνελόπης προτιμώντας τα μεγάλα και παχιά γουρούνια.
Στο ξακουστό μέλανα ζωμό των Σπαρτιατών, βασικό συστατικό ήταν το αίμα Μαύρου Χοίρου.
Ο Μαύρος Χοίρος διαδόθηκε στον τότε γνωστό κόσμο με τις αποικίες των αρχαίων Ελλήνων στις περιοχές της μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας.
Οι αρχαίοι Μακεδόνες πίστευαν πως για να ενηλικιωθούν τα αγόρια, έπρεπε σε ηλικία 15 ετών να θηρεύσουν Μαύρο Χοίρο Ολύμπου.
Κατά την προετοιμασία της εκστρατείας του Μεγάλου Αλέξανδρου το 334 π.Χ., υπολογίζεται ότι σφαγιάστηκαν περίπου 70.000 Μαύροι Χοίροι, αλατίστηκαν στις αλυκές του ακρωτηρίου Αθερίδα στην Πύδνα και φορτώθηκαν στις τριήρεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου για να θρέψουν τους 50.000 στρατιώτες του κατά την μεγάλη εκστρατεία στην Ανατολή. Ήταν η ίδια διαδικασία ωρίμανσης-συντήρησης που ακολουθούνταν για το περίφημο αλλαντικό της αρχαιότητας «Μέλαν Ακροκώλιον» (σημερινό προσούτο).
Επομένως, ο Μαύρος Χοίρος Ολύμπου είναι ένας αυτόχθων θησαυρός που βρίσκεται στην ιστορική και κυτταρική μας μνήμη.
ΜΑΥΡΟΣ ΧΟΙΡΟΣ ΣΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ
Οι οικόσιτες φυλές ζώων αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των τοπικών και εθνικών κοινοτήτων. Μεταξύ αυτών, ο ελληνικός Μαύρος Χοίρος ή ελληνικός χοίρος (Sus scrofa domestica), παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς είναι το γουρούνι που έθρεψε την Ελλάδα. Ο ελληνικός Μαύρος Χοίρος είναι η μόνη γηγενής φυλή αυτόχθονων χοίρων που εκτρέφονταν στην ελληνική ύπαιθρο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Χρησιμοποιούνταν ως πηγή κρέατος και λαρδιού για τη διατροφή των ντόπιων πληθυσμών από τα αρχαία χρόνια και κάλυπτε τις ανάγκες της οικιακής αγροτικής και της ανταλλακτικής οικονομίας ως μέσο συναλλαγής προϊόντων.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1960, αναπτύχθηκε η οργανωμένη χοιροτροφία με την εισαγωγή νέων, γενετικά βελτιωμένων φυλών από την Ευρώπη. Οι νέες βελτιωμένες φυλές είναι σαφέστατα αποδοτικότερες του Μαύρου Χοίρου, παρουσιάζουν ταχύτερη αύξηση βάρους (110 Kg σε ηλικία 5 μηνών έναντι 100 Kg σε ηλικία περίπου 11 μηνών στον Μαύρο Χοίρο), καθώς και μεγαλύτερη πολυδυμία (24-28 χοιρίδια ετησίως έναντι 12-14 στον Μαύρο Χοίρο). Γεγονός που οδήγησε σταδιακά στον παραγκωνισμό και στην μερική εξαφάνιση του εθνικού μας χοίρου.
ΜΑΥΡΟΣ ΧΟΙΡΟΣ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑ ΦΩΤΙΑΔΗ
Η αναβίωση του ελληνικού Μαύρου Χοίρου ήταν ηθική υποχρέωση της φάρμας Φωτιάδη καθώς με αυτή την φυλή χοίρου πορεύτηκε από το 1925 μέχρι το 1998. Το 2010 η φάρμα Φωτιάδη συμμετείχε στο διακρατικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα «QUBIC – Animal Breeding: Quality Biodiversity Innovation Competitiveness». Την χώρα μας εκπροσωπούσε το Ινστιτούτο Αγροβιοτεχνολογίας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.) με την ομάδα του Δρ. Αργυρίου Αναγνώστη. Στα πλαίσια του προγράμματος, τεκμηριώθηκε επιστημονικά ότι ο Ελληνικός Μαύρος Χοίρος είναι ο «πατέρας» των Μαύρων Χοίρων της Μεσογείου. Με υπόδειξη του Ε.Κ.Ε.Τ.Α., αγοράστηκαν οι πρώτες 11 πιστοποιημένες χοιρομητέρες, των οποίων το DNA προσομοιάζει με τον αρχαίο ελληνικό Μαύρο Χοίρο. Έτσι άνοιξαν νέοι ορίζοντες στην πατροπαράδοτη εκτροφή Μαύρου Χοίρου, στην διάσωση της αυτόχθονης ελληνικής φυλής και στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας από το κρέας του.
Ο ελληνικός Μαύρος Χοίρος μαζί με άλλες αυτόχθονες φυλές ζώων αποτελούν είδη προς εξαφάνιση. Πολλές χώρες όπως και η Ελλάδα, έχουν θέσει σε ισχύ μέτρα, νόμους και κονδύλια για την προστασία, την διατήρηση και την ενίσχυση των αυτόχθων φυλών. Η συμβολή της φάρμας Φωτιάδη στην διάσωση του αυτόχθονα ελληνικού Μαύρου Χοίρου είναι σημαντική καθώς είναι η μεγαλύτερη πιστοποιημένη φάρμα στην Ελλάδα. Βεβαιώνεται ότι τα ζώα της φάρμας Φωτιάδη είναι καθαρόαιμα της ελληνικής φυλής χοίρων και είναι εγγεγραμμένα στο Γενεαλογικό Βιβλίο της φυλής που τηρείται από το Κέντρο Ζωικών Γενετικών Πόρων Θεσσαλονίκης.
ΗΜΙ-ΕΚΤΑΤΙΚΗ ΕΚΤΡΟΦΗ
Από το 1996 η φάρμα Φωτιάδη εφαρμόζει ημι-εκτατική εκτροφή. Τα θηλυκά και τα αρσενικά ζούνε σταβλισμένα στις χοιροτροφικές εγκαταστάσεις και τα παράγωγα τους από τον 5ο μήνα, οδηγούνται σε ελεγχόμενο βοσκότοπο εκτάσεως 300.000 τ.μ. όπου ζουν για 5-7 μήνες μέχρι την τελική τους αξιοποίηση.
Αποτέλεσμα αυτού του μοντέλου ημι-εκτατικής εκτροφής, όπου τηρούνται οι κανόνες ευζωίας όπως τους όρισε η φύση, είναι η παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας κρέατος με υψηλή διατροφική αξία.
